Ülkemizde, siyasal, sosyal, kültürel, kısacası, her alanda yön veren, sivil toplum örgütlerinden olan, birlik ve derneklerin mali denetimsizliğinden, bahsedeceği…
Bizde, dernek ve birliklerin faaliyetleri, çok eskilere dayanır. Toplumsal, var oluşun, mihenk taşıdır, dernek ve birliklerimiz.
Hele hele, sömürge idaresindeki yıllarda, bu sivil toplum örgütlerine, büyük görevler düşmekteydi.
1960, ortaklık Cumhuriyeti ile birlikte, dernekler ve birliklerin toplumsal var oluş mücadelesinde, çok büyük katkıları olmuştu.
1974‘ten sonra, bu sivil toplum örgütlerinin, siyasal iktidarlara bir baskı unsuru olmak gayesi ile hak arama babında, daha da sayıları artmıştır.
Günümüzde, yüzlerce dernek ve birlik var.
Bu dernek ve birliklerin, kurallarını belirleyen yasadan, bu gün bahsetmek istiyorum.
Sıkı, durun!
Bu, yüzlerce dernek, 1961 yılında Türk Cemaat Meclisi tarafından çıkarılan, bir yasa ile yönetilir.
Yürürlük, tarihi; 1 Ocak 1961.
Kanunu yürüten merci ise 11. Md. Bu kanunu yürütmeğe Türk Cemaat Meclisi Sosyal İşler ve Belediye işleri dairesi memurudur ve kanunun tam tatbikini sağlamak maksadı ile icra heyeti nizamnameler yapabilir veya emirler isdar edebilir.
Bu, Cemaat Meclisi tarafından çıkarılan kanun, halen yürürlükte…
Bu gün, bu kanunu, İçişleri Bakanlığına bağlı Kaymakamlıklar, yürütüyor.
Buna, mevcut yasa cevaz veriyor mu?
Hayır.
Bu yetki, resmen, yasal değişiklikle, bu makamlara devredilmiş değil.
Bu, bir nevi yetki gaspıdır.
Gelmiş geçmiş, siyasal iktidarların, buna eğilme zahmetinde bulunmamaları da, ayrıca düşünülmesi gereken bir husus.
Bu Yasa, günümüzde, külliyetli miktarda bütçeleri olan. Dernek ve birliklerin, mali denetimini kontrol etmekten de, çok uzak.
Mevcut yasada, bu yasa altında kurulan dernek ve birliklerin, her yıl, kayıt yenilemesinden de, bahsetmektedir.
Uygulamada ise, genel kurullarını yıllarca yapmamış, Dernek ve Birliklerle ilgili, hiçbir işlem yapılamamakta.
Mali denetim konusunda, mevcut Yasa, yine Sosyal İşler ve Belediyelere, yetki vermekte.
Bu ise, günümüzde, hiç uygulanmayan bir kural…
Yüzlerce Dernek, Yasa tahtında, mali denetimden uzak. Yapılan harcamaların, nereye gittiği, meçhul.
Tüzük gereği, genel kurulda yapılan, aklama ile bu iş geçiştiriliyor.
2005 - 2006 yıllarında başlatılan, bir çalışma da, henüz semeresini vermedi.
O yıllarda, bir yasa tasarısı hazırlandı.
Halen Mecliste, 23‘cü sırada beklemede.
Ne zaman yasalaşacağı, belli değil.
Dernek ve Birliklerde, mali denetimsizliğin olmaması…
Kamuoyunda, bazı hoş olmayan söylentilerin de, çıkmasına neden olmaktadır.
Mali denetimin olmadığı, her yerde, her şey olabilir.