Bu ekonomik dönemde farklı bölgelerde olabilecek devletlerarası ilişkileri iyi ve yapıcı olarak değerlendirmek çok önemlidir. Prof. Chadir Golkarian hocamız ile İran-Türkiye ve KKTC ile bulunan siyasi ve ekonomik ilişkileri ADA TV ekranlarında programım Kıbrıs gündeminde değerlendirme fırsatı buldum.
Türkiye – İran ekonomik ve siyasi ilişkileri bölge ve Dünya açısından çok önemli, bu bölgede yüz yıllarca hükümdarlık kuran bu iki ulus devletin kuracağı yapıcı ilişkilerde çok ciddi bir sinerji yaratacağından, bölgeye barışın gelmesini tetikleyecektir. Yıllarca medya tarafından pompalanan bir İran fobi olmuştur bunun kaynağının ABD olduğunu bilmemek saflıktır. Halbuki İran bölgede en güçlü bir ülke ve büyük bir Pazar gelişmeye hazır bir ekonomidir, en geniş enerji yataklarına sahip bir ülke ve yıllarca batıya enerji aktarmıştır.
İsrail yönetiminin İran’a askeri müdahale yapmak istediği gizli değildir geçtiğimiz birkaç yıl öncesinde ve bu müdahale için de ABD’nin onayını bekliyordu. Diğer taraftan da Suriye ilişkileri gündeme geldi, ancak İran Suriye’yi yalınız bırakmadı ve destekledi. Suriye İran’ın arka bahçesi gibidir ve bu ilişkilerin geçmiş de İran-Irak savaşı ile de ilişkisi var. Beklenmedik bir anda ABD daha iyi ilişkiler için İran’a işbirliği yapmaları için dostluk eli uzattı, ABD dışişleri bakanı John Kerry çalışmaları başlattı.
İran gelişmeye hazır büyük enerji yatakları olan güçlü bir nüfus yapısına sahip büyük bir Pazar bunu değerlendirmemek bölge açısında da talihsizlik. İran bu son günlerde geçmişte yapımına başlanan ancak tamamlanmayan bazı otoban yolların yapımı için Türkiye’ye işbirliği için dost eli uzatıyor ve Türk şirketlerini çalışma başlatmaları için İran’a davet ediyor, bu daveti Türkiye’nin değerlendireceğinden şüphem yoktur.
Bu iki büyük ülkenin işbirliği yapması bölge barışı ve demokrasisi için de çok yapıcıdır. Bu otobanların tamamlanması ile yeterli bir teklif değildir zamanında var olan ve te Van iline kadar da uzanan demir yolları ve otobanlarda devreye girecek, açıkça yeni bir ticaret işbirliği için bölge daha da yatırıma açılacak ticaretin geliştiği yerde ihtiyaçlar karşılıklı olduğu için de demokrasi de gelişmektedir.
Özellikle bu demiryolu projesi geçmişte bulunan ipek yolu projesinin hayata gelmesidir yüzyıllar öncesi doğudan batıya yönelik ticari yolların kesiştiği bölge olan bu bölgenin tekrar hayat bulması yine ucuz taşımacılık olan demir yolu olarak ticaretin gelişmesidir. Türkiye bu bölgede çok fırsatlar yakalayabilir ve ekonomisini daha da geliştirebilir ve özellikle Müslüman bir ülke olan Türkiye modern yapısı ile de örnek bir ülke ve model bir ülke olur.
Yıllarca nükleer bir enerjiden öldürücü silah yapıyor diye başta ABD olmak üzere İran hep itam edildi ve bir İran fobi yaratıldı, ancak işbirliği elini ve nükleer silah olmadığını yine ABD ağzından öğrendik. Onlar yapabiliyorsa bizler niye adım atmayalım belki Suriye konusunda Türkiye – İran ilişkileri biraz gerilmiş olabilir ancak bunun düzelmesi tabi ki mümkün bölgede ki barış ve huzur bu iki büyük ülkenin işbirliğinde yaratılacak sinerjiye bağlıdır, ABD kıtalararası uzaklıkta işbirliği arıyorsa Türkiye sınır ülke olarak hemen harekete geçmelidir diye düşünüyorum.
KKTC – İran ilişkileri bazı ticari hamleler oldu ancak Türkiye de ki tüccarlar aracılığı ile başta portakal satılabildi, bunun böyle olması gereği var mı incelemek gerekir çünkü İran AB üyesi değil ki engelleme olsun. Kaldı ki geçenlerde bir form için üniversite öğrencileri İran da bulundular ve salonda masalarını üzerine de KKTC bayrağını koydular bu kimseyi rahatsız etmedi. Doğuya yönelik yeni projeler ile çalışmalar yapılması şarttır bu faaliyetleri yürütecek bölgeyi iyi bilen ekipler hazırlanmalı, biz batıya takılı kaldık gidiyoruz buna ben cahillik diyebilirim tek taraflı siyaset yürütülür mü Allah aşkına.
