Mutluluk/Yaşam memnuniyeti oldukça sık kullanılan kavramlar… Bu kavramlar ekonomi, sosyoloji, psikoloji veya felsefenin araştırdığı konular arasında… Örneğin felsefe ile biraz ilgilenenler dahi bilir ki Aristo’ya göre mutlu olmak hayatın nihai amacıdır. Aristo bunun için ‘eudaimonia’ terimini kullanır… Eudaimonia, Yunanca ‘daimon’ (şans, talih) kelimesi ile ‘eu’ (iyi) kelimesini birleşiminden oluşuyor… Aristo’nun ‘eudaimonia’ kavramı anlık mutluluğu değil bütün yaşama sirayet eden bir mutluluğa işaret ediyor... Bu tabii geniş bir konu…Felsefecilerden farklı olarak psikologların ve sosyal bilimcilerin ise mutsuzluğun üzerinde daha fazla yoğunlaştıkları da söylenebilir, ama konumuz bu değil...
* * * *
Aristo’nun nihai mutluluk kavramını bir yana koyalım… Mutluluğu veya yaşam memnuniyetini insanın yaşamına dair olumlu, pozitif düşüncelerinin, duygularının görece olarak ağırlıklı olması olarak da tarif edilebilir… Peki bunu ölçmek mümkün mü… Bu konuda çok sayıda araştırma veya çalışma var… Örneğin, Türkiye İstatistik Kurumu, 2003’ten itibaren, her yıl düzenli olarak, tüm ülke çapında hane halkına yüz yüze görüşme yöntemiyle Yaşam Memnuniyeti Araştırması yapıyor… Araştırmada ‘Bir bütün olarak yaşamınızı düşündüğünüzde ne kadar mutlusunuz?’ sorusu yöneltiliyor… Birleşmiş Milletler’in ‘World Happiness Report’ adlı raporu var… OECD’nin ‘Better Life Index’ adlı endeksi var… Bu araştırmaları merak edenler detaylı bilgi veya sonuçlar internette bulunabilir…
* * * *
Yaşam memnuniyeti, ülkelerde toplumsal ilerlemenin ne derece sağlandığını da göstermekte… 1990’lı yıllarda başlayan küreselleşme ile birlikte memnuniyetin ölçülmesinde sık kullanılan gelir yöntemi yetersiz kalıyor… Yaşam memnuniyetinin ölçümü hakkında ilginç bir araştırmadan bahsetmek istiyorum… Sanırım geniş çevrelerde pek bilinmiyor… Bu araştırmada İngilizce, Almanca, İtalyanca, İspanyolca ve Fransızca yazılmış milyonlarca kitap taranıyor… Geriye doğru en az 200 yıl gidiliyor… Kitapların dili, konuları, konuları ele alış biçimleri, kelimeler, belli kelimelerin sıklığı, duygusal etkileri gibi çeşitli faktörlerden insanların yaşam memnuniyeti tespit ediliyor… Araştırmanın özeti ‘Nature Human Behaviour’ adlı saygın bilim dergisinde 14 Ekim’de yayınlandı…
* * * *
‘Historical analysis of national subjective wellbeing using millions of digitized books’ adlı araştırmada Alman ve İngiliz bilimadamları yaşam memnuniyetini bu yolla tespit edecek amperik bir formül geliştirmişler… Şimdiye kadar elde edilen sonuçlar, 1973’ten beri diğer metodlarla elde edilen sonuçlarla örtüştüğü belirtiliyor… Sonuçları detaylı olarak ele almak bu yazının çerçevesini çokça aşar… Ama meraklılar internetten bulup okuyabilir… 16-20 Ekim 2019 arasında yapılan ve Türkiye’nin de katıldığı 71. Uluslararası Frankfurt Kitap Fuarı öncesi açıklanan bu araştırma bize kitapların önemini bir başka açıdan bir kat daha vurguluyor…
