Öyle bir kriz yönetiyoruz ki dünyaya örnek olacak!

Çığır açacak!

Nüfusun %60nda sağlığa belki de kalıcı zararlar verecek, herkesi hırpalayacak olan bu sağlık sorunundan ne kadar insan kaybedeceğimiz belli değilken
Sağlık konularında Siyasetçiler, siyaset odaklı kararlar üretiyor.
Kapanmış işyerlerinin ne zaman ve nasıl açılacağı belli değilken Siyasiler ekonomi ile ilgili partiler, yandaşlar odaklı kararlar üretiyor.
Toplumun içine girdiği sarsıntı ile ilgili, siyasi avantaja yönelik uygulamalara politikacılar şekil veriyor!
Ortada ne bir kriz yönetimi, ne kriz yönetim birimi yok!
Sözde uzmanlar adına ve şekilsel olarak kurulan kurullardan başka, ne bir bilgi, ne deneyim ne de başarı örneklerinden yararlanılarak alınan karar henüz yok.
Önceki yazıda bu krizde çözüm üretmek için öncelikle sağlık tedbirlerinin olmazsa olmaz olduğu,
Ekonomik tedbirlerin de öncelikle insanlara olması gerektiğini vurguladık.
Aylarca sürmesi muhtemel bu krizde insanlarımızın asgari dahi olsa geçim sıkıntılarına nasıl katkı koyulmalı?
Herhalde prensip olarak bu kez ‘’öncelik insanlar, daha sonra şirketler’’ olarak görmemiz lazım. Siyaset için hiçbir önlemin yeri olamaz bu süreçte.
Dört aydır dünyamızı işgal eden bu salgına karşı, bizdeki bakanlık ve kurumların önceliklerini aşağıdaki gibi görmemiz lazım.
BAŞBAKAN; Sükûnet içinde koordinasyonları sağlamalı, alınan kararların denetlenmesini ve geliştirilmesini sağlamalı. Tüm Bakanlardan ve bağlı kurumlardan öncelikle kaynak yaratacak tasarrufları rakamlar ile talep etmeli. Uygulama süreçlerinde gerekli düzeltme ve geliştirmeleri talep etmeli, yapılmalarını sağlamalı.
SAĞLIK BAKANI: Salgın ile mücadeledeki araç, gereç ve insan kadrolarındaki eksiklikleri tespit edip açıklamalı. Salgının en yüksek noktasına göre gerekecek ihtiyaçları hesaplayabilmeli. Yedek ve gönüllü kadrolar hazırlamalı. KARANTİNA ve TEDAVİ merkezlerini tespit edip hazırlanmasını sağlamalı
MALİYE BAKANI. Güncel gelir ve giderleri, bütçe açığını şeffaf bir şekilde paylaşmalı. Önümüzdeki 6 aylık süreç için ciddi öngörü raporunu paylaşmalı.
Tasarruf amaçlı olarak, devletteki ‘önceliği korona ile mücadele olmayan tüm giderleri’ durdurup kaynak yaratmalı. Her Bakanlık ve Kurumdaki, Danışmanlık, kira, harcırah, bakım onarım gibi ödemeler iptal veya tehir edilmeli.
ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANI. Ülkede işsiz kalan yerli ve yabancı çalışanların asgari geçim destek ihtiyacı olanlar için en az 3 aylık bir iyileştirme öngörmeli.
Yabancı işçilerin tercihleri ise, ülkelerine dönebilmeleri için bağlı oldukları kurumlardan da ciddi destek talep edilerek dönüşleri organize edilmeli. Dönemeyecek olanların işverenleri ile barınak ve iaşelerine çözüm üretmeli.
MİLLİ EĞİTİM BAKANI. Öncelikle ülkede mahsur yabancı öğrencilerin ülkelerine dönebilmelerini ve veya bu süreçte barınak ve iaşe sorunlarını bağlı oldukları Üniversitelerin ciddi sorumluluk ve katkıları ile planlamalı.
İÇİŞLERİ BAKANI. Ülkede mahsur kalan kayıtlı veya kayıt dışı çalışanların yurt dışına çıkışlarında ve kriz sonrası muhtemel dönüşlerinde bir defaya mahsur olmak üzere ceza uygulamama kararı almalı. Yerel yönetimlerden, (Belediyeler ve Muhtarlardan) bu konudan dolayı aciz ve mağdur kişi ve ailelerin tespit ve onlara ulaşma çalışması yapmalı.
EKONOMİ VE ENERJİ BAKANI; Bütçeye bu durumda bile katkı yapmakta olan özel şirket ve işletmeleri teşvik edici önlemlerde yenilikçilik ilkesine fırsat vermeli. Bakanlık içi azami tasarruf yanında 6 aylık enerji arzını güvenceye almalı. Bütçeye de katkıyı devam ettirebilmek için hane başı belli bir miktara sadece maliyet fiyatları ve ödeme ertelemeleri uygularken artan miktarlarda ek ödemeleri zaruri kılmalı. Yenilenebilir kaynaklardan enerji üretiminin kullanımdaki oranını artırıcı tedbirler üretmeli. Salgına karşı mücadelede kullanılacak malların azami yerli üretimini planlayıp uygulaması.
TARIM VE DOĞAL KAYNAKLAR BAKANI Ülkedeki mevcut tarım ve hayvancılık sektörlerinin üretim kapasitelerini en üst düzeye taşıyacak önlemler üretmeli. Su kaynaklarımızı ve su temin projesindeki arızayı da göz önüne alarak yeni uygulamalarda tasarruflu ancak yeterli ve ödenebilir su fiyat politikalarını üretmeli.
BAYINDIRLIK VE ULAŞTIRMA BAKANI Virüs salgını süresinde özellikleri malların limanlarımıza sağlık güvenliği ile ulaşmalarını sağlamak. TIRlar ile değil, konteyner ve hava kargo sistemleri ile yapılacak taşımacılığa yönlenmeli.
TURİZM VE ÇEVRE BAKANI. Şu anda yapacağı en önemli katkı, bütün ilgisiz harcamaları ve ödemeleri (teşvik, reklam vs.) durdurmaktır. Turizmin ne zaman yeniden başlayabileceği öngörüsü ile de farklı senaryolar ve yöntemler değerlendirilmeli.
DIŞİŞLERİ BAKANI; Öncelikle yurt dışındaki temsilciliklerin salgın ile ilgisiz personel, kira vs. gibi aşırı giderlerini durdurmalı. Sadece bu salgın süresinde katkı koyabilecek belirli temsilciliklerdeki birkaç personel hariç, diğerlerini merkeze alıp onlardan yararlanmalı. Tanınmış olsun veya olmasın Dışişleri Bakanı olarak Dünyada nereden, nasıl, ne kadar destek sağlayabileceğini gösterecek bir seferberliğe girmeli.
TÜM BAKANLIKLAR VE KAMU KURUMLARI; Yukardaki önerilerden de anlaşılacağı gibi bugün her bakanlığın en öncelikli görevi COVID 19 a karşı mücadeledir. Gereksiz her harcama bu mücadelede bize can kaybı ve kalıcı sağlık sorunlarına sebep olacaktır. Uzayan süre önce insanımızı sonra da ekonomimizi daha da yıpratacaktır. Bu süreçte insanımızın, ailelerin ve toplumun direncine katkı koyacak kaynaklar için bir taraftan ciddi tasarruflar, diğer taraftan da bütçeye artı kaynak sağlanmalıdır.
Vergi, harç, hizmet bedeli ödemeleri, indirimler ile motive edilmeli. Bazı taşınır ve taşınmaz malların satışı değerlendirilmeli.

KAMU İKTİSADİ VE BENZERİ KURULUŞLAR da bu süreçte, tasarruf ve kaynak yaratımında Bakanlıklara önerilenlere uyumlu tedbirleri uygulamalı.
BU SÜREÇTE DEVLET İÇİN TEK ÖNCELİK’’ İNSAN’’ OLMALI
Daha sonra şirketler ve çok daha sonra kriz çıkışı ile siyaset farklılıkları!

RADİKAL VE FARKLI TEDBİRLER
Elimizde pek bir rakam olmayışından dolayı, kaynaklarımız ne kadar maaş ve destek ödemelerine, ne kadar kesintili ödenirse kaç ay dayanacağı hesaplanamıyor.
Aşırı görünse de aşağıdaki tedbirler de gerekebilir.
1. Sağlık malzemeleri ve ticaretinin çok sıkı denetlenmesi ve her şirketten acilen döküm talep ve takibi yapılmalı.
2. Yatak ve hizmet kapasitesi için, tedavi ve karantina süreç ve sayılarına hizmet vermek amacı ile uygun kamu ve özel binaların geçici olarak sağlık bakanlığına devredilmesi.
3. İç ödemelerde kullanılacak bir ödeme aracını hizmete sürmek. Elektronik TL (ETL) ve diğer yöntemler. Maaş ödemelerinde ve Kamu ödemelerinde Merkez Banka Emisyon yokluğunun yükünü azaltır. Ödemeler belirli bir orantıda TL/ETL olarak yapılabilir.
4. Yurt dışına sermaye ve kar aktarımı durdurulmalı. Sadece ithalatlar için ödemelere izin verilmeli.
5. Seferberlik ile özelden veya emeklilerden gönüllü veya mecburi personel takviyesi. Zaruri olan araç gerecin geçici olarak gönüllü veya mecburi olarak Kamunun kullanımına devredilmesi.

SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİ, MESLEK KURULUŞLARI,
… Acaba şimdi tüm meslek örgütleri, sivil toplum örgütleri, sendikalar ve sosyal sorumluluğu özümsemiş kurumlar; her biri acil birer karar alıp, bu süreçte birinci önceliklerinin salgına karşı mücadeleyi desteklemek ve katkı koymak olduğunu beyan ederler mi?
Bu katkı maddi de olabilir, gönüllü hizmetler de olabilir, sosyo-ekonomik de olabilir,
Toplumsal yardımlaşma da olabilir.
Düşünün, değerlendirin, karar verin ve uygulayın!

SONUÇ
Tamamı ile salgının en az zarar ile ve en kısa sürede atlatılmasını hedeflerken TEK ÖNCELİK İNSANIMIZ, AİLELER VE TOPLUMLARIMIZ OLMALI.
Bu yöntem ancak CİDDİ VE BİLİMSELLİĞE DAYALI, ŞEFFAF ÇALIŞMALAR ile başarılır.
Başarılı örnekleri kullanıp, her biri ayrıca detaylandırılacak yukardaki öneriler ve veya aynı hedefleri gözetleyen diğer önerilerin, bu amaçlara bağlı farklı uzmanlar ile değerlendirilip en erken zamanda uygulanması artık elzem olarak kabul edilmeli.