Covid-19 pandemisinde vaka sayılarının artmasıyla birlikte ülkeler vaka artışlarının önüne geçebilmek için seyahat kısıtlaması kararları almışlardır. Toplum sağlığı için alınan bu önlemlerle ile birlikte önceden planlanmış ve satın alınmış seyahat turları ertelenmek veya iptal edilmek durumunda kalınmıştır.
Bu dönemde seyahat acentaları ise ticari kaygılar nedeniyle turları iptal etmek ve katılımcılara ücreti kesintisiz şekilde geri ödemek yerine; turu gelecek yıla aktarmayı seçenek olarak sunmuşlardır.
Vaka sayılarının yeniden artışa geçmesiyle birlikte Almanya, Fransa gibi birçok Avrupa ülkesi ülke genelinde birçok kısıtlama getirmişlerdir.
Korona virüs tedavisi ve aşısı henüz bulunamadığı ve ne zaman bulunacağı da ne yazık ki belli olmadığı için, söz konusu turların seneye dahi gerçekleşip gerçekleşemeyeceği belirsizdir. Hal böyle olunca; covid-19 salgınının oraya çıkmasından önce seyahat acentalarından tur satın alan kimseler, tur ücretlerinin kesintisiz olarak iadesini istemektedir.
Covid -19, Dünya Sağlık Örgütü tarafından 11.03.2020 tarihinde pandemi olarak ilan edilmesiyle birlikte “mücbir sebep” olarak sayılmıştır.
Mücbir sebep; önüne geçilmesi mümkün olmayan, istencin dışında olan, olağandışı gerçekleşen olay ve olgular olarak tanımlanmaktadır.
Mücbir sebep taraflara sözleşmeyi feshetme, tamamen veya kısmen ifadan kaçınma, askıya alma ve ifa için ek süre talep etme gibi haklar sunmaktadır. Tüketicinin korunmasıyla ilgili yasalarda ve sözleşmelerde mücbir sebep gerekçesiyle yapılacak iptal başvurularında ücretin aynen iadesi mümkündür.
Türkiye’de 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Kanunu’nun 51/6 maddesinde yer alan “Tüketici, kendisinden kaynaklanmayan nedenlerle paket tur sözleşmesinin esaslı unsurlarından birisinin değişmesi veya turun başlamadan önce iptal edilmesi hâllerinde bu değişikliği veya paket tur düzenleyicisi tarafından sunulan alternatif bir turu kabul edebileceği gibi sözleşmeden dönme hakkına da sahiptir. Sözleşmeden dönülmesi hâlinde paket tur düzenleyicisi veya aracısının, dönme bildiriminin kendisine ulaştığı tarihten itibaren tüketicinin ödemiş olduğu tüm bedeli herhangi bir kesinti yapmaksızın derhâl iade etmesi zorunludur” hükmü uyarınca katılımcıların haklarını korunmaktadır.
KKTC’de ise; Tüketicileri Koruma Yasası ile tur katılımcılarına seçenek iki yaptırım sunulmaktadır.
Seyahat acentalarının seçenek olarak sunduğu bir tura katılmak veya ücret iadesi istemek.
40/2003-55/2010 sayılı Tüketicileri Koruma Yasası 16 (A) maddesi altında düzenlenen Tüzük 10.(1) (B); “İptalin, yetersiz rezervasyon dışında, mücbir sebep yüzünden yani ileri süren tarafın kontrolü altında olmayan olağanüstü ve önceden tahmin edilemeyen, gereken bütün özen gösterilmiş olsa bile sonuçları önlenemeyecek olan olaylar nedeniyle gerçekleşmesi durumunda” amir hükmü gereğince tur şirketleri ücret iadesini kesintisiz bir şekilde gerçekleştirecektir. KITSAB’ın Tüketiciler Derneğiyle yapmış olduğu protokol ile de tur katılımcılarının iade hakları koruma altına alınmaktadır. Paket tur sözleşme iptalleri için Tüketiciler Derneği’ne başvurular kabul edilmektedir.
Turizm seyahat acentelerinin mücbir sebep nedeniyle turlarını iptal etmek zorunda kalan tüketicilere para iadesinde kesinti yapmaları, yasaya açıkça aykırıdır. Bu nedenle; bu tarz durumlarla karşı karşıya kaldığımız zaman mevzuatı iyice araştırmalı ve haklarımızı tam anlamıyla kullanabilmek için gerekli yasal başvuruları yapmalıyız.
Bu yazıda emeği geçen hukuk fakültesi öğrencisi değerli Çiğdem Çetin’e teşekkür ederim.