Bir süre önce hem Kıbrıs'ta yaşayan Anadolu kökenli Türkler ile Kıbrıslı Türkler hem de Kıbrıslı Türkler ile Ankara arasındaki kimlik krizine biraz ışık tutmak amacıyla bir makale yazdım. 'Türkiye kendi çıkarlarını savunabilir mi?' başlıklı o yazıyı tekrar gözden geçirmenin zamanının geldiğini düşünüyorum. Makalenin bazı bölümleri bugün alakasız görünebilir, ancak yine de bütünlüğü ve akışı koruma amacıyla çoğunu korudum. Gelişmelerle ilgili bilgisi olanlar, orijinal makalenin Temmuz 2017'de Crans Montana'daki Kıbrıs müzakerelerinin çöküşünden hemen önce kaleme alınmış olduğunu anlayacaktır. Yine de bugün çok tartışılan bazı konuların daha iyi anlaşılmasına ışık tutacağına inanıyorum.
'Kıbrıslı Türkler, Türkiye'nin çıkarlarına zarar verecek olsa bile kendi çıkarlarını savunmaya çalışmalı mı? Yoksa kendi çıkarları feda edilse bile Türk çıkarlarını mı savunmalılar? Bu bir yumurta ve tavuk hikayesi değil, ciddi bir değerlendirmeyi hak eden çok ciddi bir konudur. Soru elbette Kıbrıslı Türklerin kim olduğuyla da ilgili? Kıbrıs'ta yaşayan Türkler mi? Etnik Türk kökenli Kıbrıslılar mı? Peki ya yurtdışında yaşayanlar, hala Kıbrıslı Türkler mi, değiller mi?
Şahsen yakın zamana kadar kendimi “Kıbrıs Türkü” olarak tanımlamaktan çoktan vazgeçmiştim; gururla Türk milletinin bir ferdi olduğuma inanıyordum. Çok üzücü bir 2011 Ocak gününde, beyaz camda, Kıbrıslı Türklerin Türkiye için “besleme” gibi bir “yük” haline geldiğini alakasız bir soruya verdiği cevapta dönemin başbakanı söyledi. Tam olarak ifade etmedi, ama Kıbrıs Türklerine “parazit” demekte, aşağılamaktaydı günün başbakanı.
Çalışma odamda bir şeyler yazarken aynı zamanda televizyondaki haber saatine kulak veriyordum. Eşim bir fincan Türk kahvesi getirdi. Gözlerimden yaşlar aktığını görünce 'Aman Tanrım, neden ağlıyorsun?' diye haykırdı. Çok üzücü bir andı. Etnik olarak Türk olsam bile Kıbrıslı Türk olduğumu ve bununla gurur duyduğumunu bir kez daha hatırladım. Ancak ben Kıbrıs'ta Türkiye'ye çok güçlü bir bağlılıkla, herhangi bir şey Türkiye için iyiyse, acil çıkarlarımıza uygun olsa da olmasa da ne olursa olsun bizim için de iyi olması gerektiği anlayışıyla büyüyen bir Kıbrıs Türklüğü anlayışıyla büyümüştüm. Benim yetiştiğim kültürde, “Kıbrıslı Türkler için iyi ama Türkiye için kötü bir şey olsaydı, uzun vadede bizim için de kötü olur” anlayışı hakimdi. 'Milli davanın savunucusu, Kıbrıs Türkü'nün saygın bir yaşam, onurlu barış ve esenlik mücadelesinin lideri' bize her ortamda bunu söylüyordu. Rauf Rauf Denktaş nasıl yanılıyor olabilir?
Denktaş'ın özellikle çocukluk yıllarımda, o zor yıllarda söylediklerini sorgulamak düşünülemiyordu, en azından benim çevremde. O meşhur Murphy yasaları gibi, 'Denktaş her zaman haklıdır. Denktaş yanılıyorsa, ilk madde geçerlidir ' dönemin mutlak doğrusuydu. Daha sonra Denktaş'ın arkadaşı olma fırsatım oldu ve özel dünyasına serbest erişim ayrıcalığı tanındım. O, sadece Türk Mukavemet Teşkilatı’nın önderi 'Toros' değildi, aynı zamanda her yaştan insan için mütevazı bir dosttu; çalışkandı; özel alanda dinine sıkı sıkıya bağlı ama aynı zamanda kamusal yaşamda tamamıyla laik kişilikte bir insandı. Onu kızdırmak, bana bağırmasını provoke etmek ve bir süre sonra beni hoşnut etmenin yollarını aramaya başlamasını izlemek çok eğlenceliydi.
Türk başbakanının söylediklerini duyunca şok oldum. O da hiç mutlu olmamıştı, ancak konuyla ilgili kamuoyu önünde tek kelime edemedi. 'Türkiye nasıl alenen eleştirilebilir' diye mırıldandı. Nitekim, o olaydan on yıl önce, 2003 yılında, TBMM'nin bir süre önce güçlü bir şekilde ifade edilen Kıbrıs ulusal dava bildirgesini kabul etmesine ve Milli Güvenlik Kurulu'nun bu bildirgeye tam destek vermesine rağmen, Türk hükümetinin Annan planına destek vermesinden de hiç hoşlanmamış ancak kamuoyuna herhangi bir eleştiride bulunmamıştı. O da aynı değerlendirme sonucuydu. Dönemin Dışişleri Bakanlığı müsteşarı, Türk hükümetinin Annan planına yaklaşırken 'anlayışlı' olması gerektiği mesajını kendisine taşıdığında, sadece yakın sırdaşlarına 'Zaman doldu beyler... Şimdi siyaseti bırakma zamanı... Türkiye ile yüzleşmek yerine, onurumla istifa etmeliyim...' Yine de, Türkiye'ye zarar vermemek için, yeniden seçilmek istemeyeceğini açıkladığı 2005 yılına kadar istifasını açıklamadı. Yıllar sonra, özel bir tartışmada 'Türkiye her zaman haklıdır' yaklaşımının yanlış olabileceğini kabul etti. Ancak kendisine sorduğumda, gülümseyerek açıkça itiraf etmiş ama sıkıntısını da şöyle izah etmişti: 'Nasıl yapabilirim? On yıllardır büyük bir emekle kurduğum bu imajı yıkıp yeni bir imaj yaratmaya çalışacak vaktim yok, enerjim yok...' Oysa artık hep savunduğu 'Türkiye ne yaparsa yapsın, iyi yapar' klişesinin geçerliliğine inanmıyordu. En azından ülkenin ulusal çıkarlarının önüne başka çıkarların gelmeye başladığı yeni bir Türkiye olduğunun farkındaydı. …
Bu yaklaşım günümüz koşullarında hala geçerli olabilir mi? Kıbrıslı Türkler Türk çıkarlarını savunmaya ve bunun için kendi geleceklerini feda etmeye devam etmeliler mi yoksa Kendi grafiklerini Türkiye'ninkinin önüne mi yerleştirsinler? Türkiye büyük bir ülkedir ve isterse kendi çıkarlarını savunabilir, değil mi?'