Leviathan isimli romanla Paul Auster bin dokuz yüz doksan üç yılında Medicis Etranger Ödülü alıyor. Çevirmen Seçkin Selvi, İngilizce aslından özenli bir şekilde Türkçeye çeviriyor ve yapıt Can yayınları tarafından bin dokuz yüz doksan dört yılında basılıyor.
Yazar Paul Auster 1947 New Jersey, Amerika doğumlu. Colombia Üniversitesinde Fransız, İngiliz ve İtalyan Edebiyatı okuyor. Romancılık, şairlik, çevirmenlik deneme ve senaryo yazarlığı yapıyor. Köşeye Kıstırmak, New York Üçlemesi (Cam Kent, Hayaletler ve Kilitli Oda), Son Şeyler Ülkesinde, Ay Sarayı, Şans Müziği, Auggie Wren’in Noel Hikayesi, Leviathan, Yükseklik Korkusu, Timbuktu, Yanılsamalar Kitabı, Kehanet Gecesi, Brooklyn Çılgınlıkları, Yazı Odasında Yolculuklar, Karanlıktaki Adam, Görünmeyen, Sunset Park isimli romanlarının dışında şiir senaryo makale hatıra ve otobiyografileri vardır.
Eser; “Altı gün önce, Kuzey Wisconsin'deki bir yol kenarında, adamın biri kendini havaya uçurdu. Hiç tanık yoktu, ama anlaşıldığı kadarıyla, yapmakta olduğu bomba kazayla patladığı sırada, adam yola park ettiği arabasının hemen yanındaki çayırda oturuyordu. Adli tıp raporuna göre, adam anında öldü. Gövdesi paramparça oldu ve patlamanın olduğu yerden on beş metre uzakta bile et parçaları bulundu. Bugüne (4 Temmuz 1990) kadar adamın kim olduğunu bilen çıkmadı.” cümlesiyle başlıyor.
Bu girişle aksiyon romanı sevmeyenlerde bile merak uyandıracak roman, kahramanının ölen adamla ilişkili bir yazar olduğunu anladığımız ilk birkaç sayfada daha da ilginçleşmeye başlıyor. Eser Peter Aaron adında bir yazarın, en yakın arkadaşı olan Benjamin Sachs’ın ölümünün ardındaki gizemi çözmeye çalışması üzerine kurgulanıyor. Peter, arkadaşı Ben'in nasıl bu kadar ürkütücü ve alışılmadık bir sona geldiğinin hikayesini anlatmayı kendine görev ediniyor.
Sayfalar ilerledikçe ölen adamın da yazar olduğu ortaya çıkıyor. Eser çok hızlı bir aksiyonla başladığı için okuyucu neden niçin kim soruları arasında, yapıtı aynı hızda bitirip sonuca ulaşmak istiyor. Ancak bu çok kolay olmuyor. Çünkü Auster bu eserinde sinematografik bir yöntem kullanıyor. Geri dönüşlerle anlatıyor olay örgüsünü. Bazen merak unsuru oluşturmak için sahneyi tamamlamadan kitabın gerçek zamanına dönüyor. Bir aksiyonun niçin gerçekleştiğini başka biri olayı anlatırken veya bir geri dönüş esnasındaki detaylı açıklama sonucu öğreniyor okuyucu. Ben’in, Dwight’e yardım için arabadan indiği sahne bu şekilde geri dönüşlerle anlatılıyor.
Leviathan yaşamdaki ironik kesişmelere ve tesadüflere odaklanıyor ve Auster, romanın başlarında görünüşte anlamsız olan olayları, hikâyenin sonuna kadar oldukça önemli olay örgüsü aygıtlarına birleştiriyor. Kitabın ritmi, beklenmedik olayların ardından genellikle uzun süreli yansımaların olduğu gerçek hayatı hayatı taklit eder şekilde.
Sıradan bir bireyin ürkütücü değişimini izliyor okuyucu satırlar arasında. Eserin dörtte üçüne kadar Ben’in dönüşebileceği kişi hakkında en ufak bir beklenti oluşmuyor okuyucuda.
Kitap ismini Eski Ahit’de sözü edilen bir deniz yaratığı Leviathan’dan alıyor. Bin altı yüz elli bir yılında Devlet işleyişine ilişkin yazdığı kitaba metaforik bir isim olarak Leviathan’ ı seçen Thomas Hobbes gibi Auster bu isimle bir gönderi yapıyor. Özgürlük Anıtı ve Özgürlük Hayaletinden bahsetmek ise çok fazla ipucu vermek olacağından okuyucuya bırakılması gereken bir konu.
Postmodern bu yapıt aynı zamanda varoluşçu ögeleriyle öne çıkıyor.
Zeynep Yenen.
24. 04.2023 GİRNE
KAYNAKÇA:
1.https://www.researchgate.net/publication/348750957_When_the_VoAuster's_Leviathan_When_the_Voice_of_ConscienceCalls_Outice_of_Conscience_Calls_Out
2. https://www.nytimes.com/books/99/06/20/specials/auster-leviathin.html?scp=14&sq=sophie%20calle&st=cse
3. https://www.kirkusreviews.com/book-reviews/paul-auster/leviathan/
4. https://scottwilliamfoley.com/2008/08/09/leviathan-by-paul-auster-a-book-review/
5. Leviathan. Paul Auster. Can Yayınları
