Yüzyıllardır değişmez kuraldır, gelen gideni aratır ve muhalefet olan hükümete geldiğinde tüm eleştirilerini bizzat fiiliyata döker.
Doğrular, idealler muhalefete devredilir, iktidar olmanın dayanılmaz cazibesine yenik düşülür.
Bu, dün de böyle olmuştur, yarın da böyle olacaktır.
Ortaçağ İslam devletlerinde hükümdarlara, devlet adamlarına yönetim konusunda bilgi veren, adaletli yönetimin yollarını öğreten yazılar yazılmış.
Bunlara “Siyasetname” deniyor…
Genel olarak hükümdarlar için kaleme alınmış olan siyasetnamelerde onların sahip olması gereken nitelikler, saltanatın koşulları ve kuralları anlatılıyor.
İdeal bir devlet örgütünün nasıl olması gerektiği belirtiliyor.
Birkaç tane Siyasetname var.
En ünlüsü ise Selçuklu veziri Nizamülmülk’ün,Melikşah’ın isteği üzerine kaleme aldığı Siyasetname…
Nizâmülmülk’ün “Siyasetname”si, bugün bile siyasetle uğraşanların el kitabı olabilecek nitelikte.
NiccolaMakyavelli’nin “iktidarı korumak için her türlü hile mubahtır, yalan bile…“ sözlerinin benimsendiği şu günlerde tüm siyasetçilerin bundan asırlar önce yazılmış Siyasetnameyi okuması gerekiyor.
***
Siyasetname’den birkaç öğüt;
* “Yönetici hiçbir zaman memurlarının durumundan gafil olmamalı, devamlı kontrol etmeli, zulüm ve hıyanet zuhur ederse, memuriyetten derhal almalı…
* “Yönetici, büyük bir işe bir memur tayin ettiğinde peşini bırakmamalı, onun ardından mutlaka bir müfettiş göndermeli…
* “Yönetici, inkâr ve küfürle ayakta kalabilirse de zulümle ayakta kalamaz, idareci idare ettiklerine asla zulmetmemeli, âdil olmalı…
* “Hükümdar, memleketin yıkılmasına çalışan, haram iş işleyen, devlet sırrını açıklayan, diliyle hükümdara dalkavukluk ederken, kalbiyle düşmanlık eden suçluları bağışlamamalı.
* “Yönetici, dünyanın dört bir köşesine elçiler göndermeli. Ülkenin meşhur yollarının üzerine haber alma merkezleri kurmalı…
* “Yönetici, maaşların ve yollukların vaktinde ödenmesine dikkat etmeli…
* “Devlet işlerini ehline danışarak yürütmeli, kendi başına iş görmemeli; herkesin, zıt da olsa fikrini açıkça ortaya koymalarını sağlamalı…
* “Yönetici, yetişmiş insanları kolayca harcamamalı, ama yaptıkları hatayı tekrarlamalarına da izin vermemeli…
* “Yönetici, zevk- u sefadan uzak durmalı, devlet kaynaklarını kullanırken kılı kırk yarmalı…
* “Bu dünya, hükümdarların amel defteridir. İyi olurlarsa iyilikle, kötü olurlarsa kötülükle, nefretle anılırlar…
* “Devlet, vergi memurları ve işlerini denetlemek, gelirini giderini bilmek, devlet mallarını korumak, hazine ve ambarın doluluğunu, boşluğunu ölçmek, düşmanın zarar vermesini önlemek zorundadır…”