KKTC de karşılaştığımız sorunlardan biri sistemin temel ilkelerinin bilinmemesi ve bu ilkelerden uzaklaşılmasıdır. Diğer bir neden ise Türkiye’de uygulanan Kontinental sistem kurallarının bilerek veya bilmeyerek Anlosakson sistem içine alınmasıdır.

Yaptığımız araştırmalar bize iki hukuk sistemini bir birine karıştırmanın doğru olmadığını aksine sakıncalı olduğunu göstermiştir. Bunun nedeni iki sistemin ilkelerinin bir birinden çok farklı, hatta ters olmasıdır. Birinde doğru olan diğerinde yanlıştır. Bazı akademisyenlerin ifadesine göre bu durum trafikte yolun solunda veya sağında gitmeye benzemektedir. İki yöntem bir birine karıştırıldığı zaman durum trafikte bazen yolun solunda bazen de sağında gitmeye benzeyecektir. O zaman kazaların meydana gelmesi kaçınılmazdır. KKTC dahil bir çok Anglosakson ülkesinde yaşanan sorunun bir nedeni de budur. Doğru olan iki sistemi ayrı ayrı kendi içinde temel ilkelerden sapmadan uygulamaya çalışmaktır.

Kontinental sistem ile Anglosakson sistem ilkelerinin bir birine karıştırılması ve bu nedenle sorunlar yaşanması sadece KKTC de gerçekleşmiş değildir. İngilterede ve daha başka Anglosakson ülkelerinde de aynı sorun yaşanmıştır. Bu ülkede de idealist hukukçular yargının bozulmaması için mücadele etmek zorunda kalmışlardır.

Yargıyı kusursuz hale getirmeye çalışmak insanlığın en büyük ideallerinden biridir. İnsanlık bozuk hukuk sistemlerinden sınırsız acılar çekmiştir.


Anglosakson sistemde yargı sorunlarını çözmek için hatalı yollara başvurulması

Anglosakson sistemde yargıcın Adversarial (Karşılıklı Mücadele) yargılama yönteminin temel ilkelerine sadık kalması önemlidir. Bu sistemde yargıcın pasif kalması ve iki taraf arasında gerçekleşecek mücadelede taraflardan birinin diğerine haksızlık yapmaması için gerekli kuralları uygulaması gerekmektedir.

Kontinental sistemde ise yargıcın inisiyatifi etkin bir şekilde ele alması beklenir. Yargıç soruları kendisi sorar ve gerçeği arar. Kontinental sistemde yargıçların otoritesi artırılarak yargı sorunları çözülmeye çalışılır. Yargıçların yetkilerini artırarak çözüm aramak Kontinental sisteme uygundur. Böylece tarafların ve avukatlarının daha fazla disiplin altına alınması istenir. Ancak aynı önlemin Anglosakson sistemde etkisi farklı olacaktır ve yargıya faydadan çok zarar verecektir.

Anglosakson sistemde yargının bozulmasına neden olan en önemli hatalardan biri Kontinental sistemde olduğu gibi yargıçların otoritesini artırarak çözüm bulunacağının zan edilmesdir. Bu olay bir futbol maçında hakeme oyuna katılma yetkisi vermeye benzer. Halbuki sistemin temel ilkelerine bakıldığı zaman Anlosakson sistemde yargıçları mümkün olduğu ölçüde tarafsız ve dolayısıyla pasif hale getirerek sorunları çözmeye çalışmak gerekir.

Yaptığımız araştırmalarda KKTC de ve İngilterede yargıda yaşadığımız sorunlardan birinin yanlış yönde çözüm arayışı olduğu kanısına vardık. Yargıçların yetkileri ve otoriteleri artırılarak yargı sorunlarının çözülmek istenmesi sorunlar yaratmıştır. Bu durum bir yönde koşan bir kişinin zıt yönde adım atmak istemesine benzemektedir.

Devam edecek...