Emlak sektörünün duayen isimlerinden Ali Özmen Safa, geçen yılın ortasında uyarıda bulunmuş, sektörde büyük bir kriz yaşanacağını ifade etmişti. Safa o gün yaptığı uyarıda, “Yılsonuna gelmeden fiyatlar da satışlar da düşecek” demişti. Nitekim bu gerçek oldu.
Şimdi 2024 yılının ikinci ayını bitirmek üzereyiz. Peki şu anda sektörde durum ne?
Şu an satışlar durduğu için emlakta komisyon oranları yüzde 20’lerden yüzde 35’lere çıktı. Peki neden? Çünkü inşaat şirketleri zora girdi. Artık gördüler ki evleri satamıyorlar, ne pahasına olursa olsun, adeta yangından mal kaçırırcasına ellerinden çıkarmaya çalışıyorlar.
Burada esas strateji nedir? Örneğin inşaatçı ‘ben 200 bin sterline satıyorum’ diyor. Bunun yarısını 200 bine sterline sattığı için fiyatı düşürmekten korkuyor. Çünkü fiyatı düşürürse daha önce alanlar isyan edecek. Sen bize 200 bine sattın, şimdi 160-170’e düşürdün diyecek. Onu yapmamak için komisyon oranlarını yükseltiyor. Alıcı yine 200 bin sterline alıyor. Yüzde 35 depozit 70 bin sterlin eder. Bu defa komisyoncu ‘ben sana yüzde 20’sini geri vereceğim’ diyor. Yani alıcı 40 bin sterlini geri alıyor. Yani esas olarak evi 160 bin sterline alıyor.
Müteahhide sorduğunda benim fiyatım yine 200 bin sterlin diyor. Ama bu yöntemle fiyat düşmüş oluyor. Sektörde şu an yaşanan budur.
Kriz her geçen gün giderek derinleşiyor. Esentepe’de zora giren bir şirketin malına el koyuldu. İskele Long Beach’e bakacak olursak fiyatlar 200 bin sterlinden 150 bine gerilemiş durumda. Emlakçılar birbirleriyle adeta savaşıyor.
Peki bunun neticesinde ne olacak? Hiçbir şey değişmeyecek. Yine fiyatlar düştü. Yine satışlar düştü. Yine mağduriyetler oluşacak.
Şu anda Lefkoşa dışında ülke genelinde izinleri çıkmış 60-70 bin arasında ev yapılıyor. Peki bunların kaç tanesi satıldı? Son 12 ay içerisinde 7-8 bin offplan konut satışı Tapu Dairesi’nde kayıt yapıldı. İlaveten 7-8 bin offplan konut satışı da iddiaların da belirttiği gibi tapuda kayıt yapılmadı.. Alın size 15 bin ev…60-70 bin evden 15 bini satıldıysa gelecek beş yılın konut stoğu birikmiş demektir.
Dolayısıyla krizin ortasında karşılaştığımız manzara budur.
Ali Özmen Safa bu krizin neden çıktığını şöyle anlatmıştı: “Birincisi devlet gerekeni yapmadı. İkincisi emlak komisyoncuları alıcıları yanlış yönlendirdi. Üçüncüsü alıcıya alıp satacaksın, kar elde edeceksin dediler. Ama kimse şimdi o evleri satamıyor. Kiralamaya gelince o da mümkün olmuyor…”
Peki durum böyleyken hükümet ne yapıyor? Hükümet yaşanan bu kriz karşısında hala daha yanlış yolda ilerliyor. Ateşe benzin döküyor. Yabancıya konut satışında verginin yüzde 12’ye çıkarılması ateşi daha da körüklüyor.
Örnek mi… İşte Esentepe… Yaptığımız araştırmalara göre burada satılan büyük bir grup ev şu an tapu devir aşamasına geldi. “Final Approval” alan projelerde hala daha kimse tapuyu üstüne almıyor. Daha önce uyarmıştık. ‘Gelirleri artıralım derken, var olan geliri de yok edeceksiniz. Kaş yaparken göz çıkaracaksınız’ demiştik. Şimdi olan budur.
Hükümetin yaptığı hazırlıkla tapuyu üstüne almayanın bir yıl içinde malına el koymayı hedeflediği öne sürülüyor. Bu şayet gerçekse korkunç bir hata olur. Bunun söylentisi bile sektörü bitirir. Ondan sonra “KKTC’yi tanıtacağız” diye isteğiniz kadar bağırın bunu başaramazsınız, uluslararası arenada başınıza bir bela daha açarsınız. Kendi kendimizi kandırmayı artık bırakalım. Dünya Sarayönü’nden yönetilmiyor. Bizden söylemesi…