Kuraklık, öngörülemeyen hava koşulları – iklim değişikliği artık tarlaları da etkiliyor. İlkbaharda donan genç bitkiler, artık suya ulaşamayan kökler, zayıflayan ağaçlar; iklim değişikliğinin sonuçları sadece doğa için bir sorun değil. Ayrıca mahsulu de etkiliyor, dolayısıyla gıda fiyatları aracılığıyla yaşamımızı doğrudan etkiliyor. Ekonomik belirtisi: daha yüksek fiyatlar. İklim değişikliği yaşamı pahalı hale getiriyor. İklim değişikliğinin enflasyonun itici gücü haline geldiği söyleniyor.
* * * *
Geçtiğimiz günlerde bir dostumla buluştuk. Alman Tarım Bakanlığı’nda görevli. Tarım sübvansiyonlarla ilgili dairenin yöneticisi. Üst düzey bir yönetici. Merak ettiğim şeyleri sordum. Anlattı. Not tutup derledim. Şöyle diyor. Bu yıl hasatının kötü olması muhtemel mahsuller arasında buğday, zeytin ve kakao gibi çeşitli mahsuller de yer alıyor. Ortak yönleri: Küresel ısınmanın sonuçlarından özellikle çok etkileniyorlar. Fiyatları dünya pazarı belirlediği için tüm tüketiciler bunu hissediyor. Bu tarım ürünleri, pek çok tedarikçinin bulunduğu ve üretim yerinin ikincil bir rol oynadığı ürünler olan ‘yumuşak‘ emtialara ait.
* * * *
Rusya'dan gelen buğdayın Çin, Hindistan veya Almanya'da hasat edilen buğdaydan farkı yok. Fiyatları New York, Chicago ve Londra'daki büyük hammadde borsaları belirliyor. İşgücü ve enerji maliyetleri, siyasi krizlerin yanı sıra mahsuldeki düşüşler veya kötü hasatlar da gıda fiyatları üzerinde doğrudan veya dolaylı etkiye sahip. İklim ısındıkça kuraklık, sıcak veya soğuk hava dalgaları ve şiddetli yağışlar artıyor. Sonuçta gıda üretimi azalıyor.
* * * *
Geçtiğimiz 100 yılda tüketiciler artan gıda arzına alıştı. Bilim insanları, 1960'lı yıllar ile 2000'li yılların başı arasındaki, tahıl ambarlarının fazla tahılla dolduğu dönemi yeşil devrim olarak tanımlıyor. Islah, ekime daha verimli çeşitler kazandırdı, gübreler, böcek ilaçları tarımsal ürünleri daha iyi koruyabildi. Ayrıca birçok yerde çayır ve ormanlar tarım arazisine dönüştürüldü. Bunun sonucunda fiyatlar düştü. Ama şimdi durum değişti.
* * * *
Tahıllar dünyadaki insan protein arzının yüzde 20'sini oluşturuyor. Geçen yıl dünya tarlalarından 790 milyon ton hasat yapıldı. Artan sıcaklıklar hasatı azaltıyor. Nature Climate Change dergisinde yayınlanan bir simülasyon çalışmasında her derecenin hasatı yüzde altı azaltacağını öngörüyor. Çiftçiler yeni ve sıcak gerçekliğe daha iyi adapte olmuş çeşitleri kullanarak bunu aşmaya çalışıyor. Ama yine de aşırı hava şartları nedeniyse yetersiz buğday hasadı günümüzde bir gerçek.
* * * *
İklim değişikliğinin bir belirtisi örneğin zeytinyağı lüks bir ürün haline geliyor. Dünyanın önde gelen zeytin üreticisi İspanya, üç yıldır sıcak hava dalgalarıyla baş etmek zorunda kalıyor. Zeytinlikler günlerce 40 derecenin üzerindeki sıcaklıklardan muzdarip… Yakın zamanda yapılıp Nature dergisinde yayınlanan bir araştırmaya göre, yüksek sıcaklıklarda zeytin ağaçlarının daha az çiçeği olur . Geçen sezon zeytin hasadı da buna bağlı olarak zayıftı: Çiftçiler normal miktarın yalnızca yarısını hasat edebildiler.
* * * *
Kuraklık zeytin ağaçları için de sorunlara neden oluyor: İspanya'daki yeraltı suyu seviyeleri sürekli düşüyor. ETH Zürih Üniversitesi'nden çevre bilimcileri bu yılın başında, İspanya‘da, zeytin ağaçlarının yer aldığı bölgelerde yeraltı suyu seviyelerinin her yıl yaklaşık üç metre düştüğünü tespit etti. Derin kökleriyle zeytin ağaçları genellikle kuraklıkla iyi başa çıkabiliyor. Ancak bu derin kökler bile artık hayat veren suya ulaşamıyor. Zeytin üretimi için zayıf beklentiler. Zeytin ve zeytinyağı fiyatları artmaya devam ediyor.
* * * *
Şu sözleri de ilginç; Avrupa Merkez Bankası’nın desteklediği bir projede so 30 yılda 120’den fazla ülkede iklim göstergeleri ile tüketici fiyat endeksleri ilişkisi araştırılmış. ‘Enflasyonun sıcaklıklardaki artışla birlikte daha güçlü bir şekilde arttığını ve en çok yaz aylarında düşük enlemlerdeki sıcak bölgelerde, örneğin küresel güneyde, arttığını gösteriyor‘ diyor. Araştırmada sıcaklık artışı, kuraklık, enflasyon, gelirlerin azalması, GSMH gibi pek çok teknik konuda ilişki bulunmuş. Bakmayın siz Elon Musk’un ‚‘Mars’a gideriz‘ sözlerine… Başka gidecek yerimiz yok. Her yönden daha yaşanabilir iyi bir dünya temenni edelim.