Değişik bir ülkeyi konuşalım … El Turco ülkesi Arjantin’i…Çılgın Cumhurbaşkanı bir yıldır görevde… Çok sayıda Ortadoğu kökenli göçmen yaşıyor Arjantin’de… Bunlar, göç ettikleri dönemlerde Osmanlı tebaası oldukları için “El-Turco” olarak adlandırılıyor… 20. Yüzyıl‘ın başında Arjantin dünyanın en zengin ülkelerinden biriydi; kişi başına düşen geliri zaman zaman İspanya ve Almanya'yı aşıyordu.
* * * *
Ülke neredeyse sınırsız serbest ticaret, tahıl ve sığır eti ihracatı sayesinde zengindi. 'Riche comme un Argentin', 'Arjantinli kadar zengin' deyimi o dönemde Fransa'da yaygındı çünkü üst sınıf, paralarını Paris'te harcamak için Atlantik'i gemiyle aşıp Avrupa’ya geliyordu. Ancak bunu düşüş takip etti; kaynak zengini ülke çok sayıda durgunluk ve iflas yaşadı.
* * * *
Kendini “anarko-kapitalist” ilan eden Javier Milei, tam olarak bir yıl önce göreve geldiğinde, Arjantin'i altın çağına döndüreceğine söz vermişti. Milei Aralık 2023'te göreve geldiğinde enflasyon bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 211 civarındaydı ve bu dünyadaki en yüksek seviyeydi. Milei'nin başkanlığının ilk aylarında enflasyon oranı yükselmeye devam etti ve Nisan’da yüzde 289 ile zirveye ulaştı. Daha sonra Ekim’de yüzde 193'e geriledi.
* * * *
‘Testereli başkan‘ olarak bilinen radikal liberal 54 yaşındaki Javier Milei bir yıldır Arjantin Devlet Başkanı olarak görev yapıyor. Ekonomik olarak çökmüş ülkeyi on yıllardır süren krizden çıkarmak istiyor. 54 yaşındaki Arjantin Devlet Başkanı Javier Milei, kendisini bir dahi olarak görüyor. Onun ekonomik şok terapisi politikası şu ana kadar neyi başardı? Batıda ekonomik çevrelerde bugünlerde çokça konuşuluyor…
* * * *
Ekonomi gazetesi The Financial Times geçen gün ‘Arjantin: Javier Milei eleştirmenlerinin haksız olduğunu kanıtladı mı? Başkan Milei, ilk yılında, nüfusun yarısının desteğini korurken, çalkantılı bir ekonomiyi istikrara kavuşturdu. Ancak büyük zorluklar ufukta‘ diye yazıyordu. Devam ediyordu…. 'Bu yıl Arjantinliler, 'Acı çektim ama ödüllendirildim: enflasyon düştü,' diyorlar, Ancak ekonomi önemli ölçüde toparlanmazsa... eğer bu bir süre yeni normal haline gelirse, sonunda 'Yeterince acı çektim' diyecekler mi?'
* * * *
Milei ekonomik gündemini şok terapisi olarak sundu. Bu şu anlama geliyor: Uzun vadede iyileşmeden önce çok fazla acı çekilmesi gerekiyor. Milei, kemer sıkma politikası nedeniyle devletin neredeyse her yerinde kesintiler yaptı: binlerce kamu sektörü çalışanını işten çıkardı, altyapı projelerini iptal etti ve bakanlık sayısını yarıya indirdi. Bu radikal politikasını seçim kampanyası sırasında elektrikli testereyle birkaç kez ortaya çıkarak duyurmuştu.
* * * *
Milei'yi eleştirenler onu kemer sıkma önlemleriyle halkı yoksulluğa sürüklemekle suçluyor. Milei'nin görev süresinden önce, on Arjantinliden dördü zaten yoksulluk sınırının altında yaşıyormuş… Bugün bu büyük ölçüde artmış. Nüfusun yarısından fazlası yoksul sayılıyor; Yapılan bir araştırmanın verilerine göre, Ekim 2024'te ülke çapındaki süpermarketlerde alışverişler geçen yılın aynı ayına göre yaklaşık yüzde 20 düşmüş.
* * * *
Aralık 2023'ten bu yana halkın işini kaybetme korkusu, yüzde 51 ile ikinci sırada yer alırken, yüzde 52'lik enflasyon kaygısının hemen arkasında yer alıyormuş. Milei, seçilmeden önce yerel para birimi peso'nun hiç bir değeri olmadığını söylemişti. Vaatlerinden biri ulusal para birimi olan peso'yu kaldırarak ABD doları ile değiştirmekti. Pesoyu dolar karşısında yüzde 54 oranında devalüe etti; O tarihten bu yana Peso’nun değeri sürekli düşüyor.
* * * *
Deri ceketli, rockçı tavırlı, dağınık saç modelli anarko-kapitalist Başkan Milei yönetimindeki Arjantin'de hiperenflasyon belki yenildi ama ne pahasına? Daha fazla yoksulluk, işsizlik. Heyecan verici soru, Milei'nin başlattığı ekonomik politikanın ne kadar sürdürülebilir olduğudur. Başkan ‘Artık toparlanma zamanı başlıyor” diyor… Ama Başkan Milei‘nin, ne kadar deha ve ne kadar çılgınlığa sahip olduğunu görmek için zamana ihtiyaç var sanırım…