En başında şunu söyleyebiliriz... 1,5 derecelik hedef artık ulaşılabilir değil ve Brezilya‘nın Belém kentinde devam eden, 21 Kasım'da sona erecek COP30 iklim konferansı da bunu değiştirmeyecek. Paris Anlaşması'nın üzerinden on yıl geçti, iklim krizi henüz bitmedi. Aksine, sorun daha da kötüleşti. On yıl önce Paris'te coşku vardı: Uluslararası toplum zorlu bir mücadelenin ardından iklim kriziyle mücadele konusunda anlaşmaya varmıştı.
* * * *
Paris İklim Anlaşması doğdu. Bu arada kriz kötüleşti ve COP30 iklim zirvesi, küresel iklim için hayati önem taşıyan Amazon yağmur ormanlarının kıyısındaki Brezilya'da Belem kentinde gerçekleşiyor... Belem Brezilya'nın kuzeyindeki Pará eyaletinin başkenti. 1880'lerdeki kauçuk patlaması sırasında ülkenin en zengin şehirlerinden biri, bir nevi tropikal Paris'miş... Kauçuk baronları ve aileleri, sokakları Avrupa taşlarıyla döşetmişler...
* * * *
Brezilya'nın ilk sineması, görkemli tiyatrolar ve meydanlar ve çeşitli şehir sarayları da dahil olmak üzere Art Deco tarzı binalar inşa edilmiş...Mercado Ver-o-Peso olarak bilinen tarihi Ver-o-Peso pazarı da çok ünlü... Bu tarihi pazar, sadece hareketli bir pazar yeri değil, aynı zamanda Amazon yaşamı için kültürel bir simgeymiş... Demir Pazarı olarak bilinen pazar, İngiltere ve New York'tan prefabrik demir işçiliğiyle inşa edilmiş, dönemin bir harikasıymış..
* * * *
Bir İngiliz botanikçi lateks ağacı tohumlarını ülke dışına kaçırmış... İngilizler bunları kendi kolonileri Malezya'da lateks yetiştiriciliğini teşvik etmek için kullanmış... Böylece Brezilya kauçuğu -ve dolayısıyla Belém- 100 yıldan fazla bir süre önce önemini büyük ölçüde yitirmiş... ‘Belém için, Brezilya'nın en çok gecekondu mahallesine sahip, en az yeşil alana sahip şehirlerinden biri‘ deniliyor... COP30'un Belém'de yapılacağının açıklanmasından bu yana turist sayısı iki katına çıkmış...
* * * *
COP zirveleri dünya genelindeki bölgeler arasında dönüşümlü olarak gerçekleşiyor ve kararın bölgedeki tüm ülkeler tarafından oybirliğiyle alınması gerekiyor. Doğu Afrika ülkesi Etiyopya, 2027'de COP32 BM İklim Değişikliği Konferansı'na ev sahipliği yapmaya hazırlanıyor. COP30 zirvesinin başkanı André Corrêa do Lago, Reuters'a Etiyopya'nın başkenti Addis Ababa'da düzenlenmesi için prensipte anlaşmaya vardıklarını söyledi.
* * * *
Asya ve Pasifik bölge grubu, COP33'ün COP başkanlığını üstlenecek. Hindistan, COP33'e ev sahipliği yapmak istiyor. Ancak bir sonraki yani gelecek yıl yapılacak COP31 zirvesi için Türkiye ve Avustralya ev sahipliği yapmak için yarışıyor. Bu konuda Türkiye’nin son derece kararlı ve adaylık konusunda ciddi olduğunu vurgulanıyor... COP31 ev sahipliği rolü konusundaki anlaşmazlıkta, oldukça sıra dışı bazı fikirler de öne sürülmüyor değil...
* * * *
ABC News'e göre, ev sahipliği rolü paylaşılabilir: İklim diplomatları ve bakanları hazırlık toplantılarını her iki ülkede de gerçekleştirebilir. Bu durumda, Avustralya resmi başkanlığı üstleneceği, Türkiye’nin küçük ortak olacağı için kabul etmesinin mümkün olmadığı işaret ediliyor...Ayrıca BM İklim Sekreterliği'ne göre eş başkanlıklara izin verilmiyor. İklim Bakanı Murat Kurum'un Türkiye şu anda 'yenilikçi çözümler' aradığını söylediği belirtiliyor.
* * * *
Türkiye'nin en az beş yıldır COP etkinliklerine ev sahipliği yapma hedefinin peşinde olduğu biliniyor... Türkiye’nin 2026’da COP26 için Büyük Britanya lehine başvurusunu geri çektiği, ancak bu kez duruşunu koruduğu, bu konuda ciddi olduğu söyleniyor. Ancak Türkiye’nin bu durumda adaylığının gerçekleşmesi için 28 üyeli 'Batı Avrupa ve Diğerleri' grubundan destek alması gerekiyor... Türkiye'nin şanslı olduğu da öne sürülüyor.
* * * *
Çünkü dünyanın en büyük kömür ihracatçısı olan rakibi Avustralya'nın iklim sicili kötü. Türkiye’nin fosil yakıtların önemli bir üreticisi olmaması ve büyük çaplı etkinliklerin düzenlenmesinde kanıtlanmış bir başarı geçmişine sahip olmasının avantaj olduğu vurgulanıyor. İki ülke anlaşmaya varamazsa, zirve BM İklim Sekreterliği'nin merkezi olan Almanya’nın Bonn kentinde yapılacak. Almanya, ise bir sonraki BM iklim zirvesine ev sahibi olmak istemiyor. Umarız COP31 için evsahibi ülke Türkiye olur.